سنگ‌ها هم برای انگلیس جاسوسی می‌کنند!

گروه بین الملل «نسیم»– آذر ماه سال نود بود که جمعی از دانشجویان، خشمگین از مداخلات اشکار دولت بریتانیا در مسائل داخلی ایران مقابل سفارت انگلستان تجمع کردند. این اقدام با نارضایتی کارکنان سفارت مواجه شد که به نشانه اعتراض ایران را ترک کردند و از آن سو هم سفیر ایران بلافاصله از بریتانیا اخراج شد. با روی کار آمدن حسن روحانی، روابط دو کشور در سطح کاردار دنبال شد و اخیرا نیز طرفین چشم انتظار بازگشایی سفارت‌ انگلیس در ایران هستند.

چرا بعد از ۴  سال و به دنبال توافق هسته‌ای، دولت انگلیس مشتاق بازگشایی سفارت خود در خاک ایران است؟ با نگاهی به اقدامات سفارت انگلیس در سایر کشورها شاید بتوان پاسخ این سوال را درک کرد.

در عرف دیپلماتیک سفارت خانه یک کشور در سرزمینی دیگر می بایست مرکزی برای ارتقا روابط دو کشور و ارائه خدمات باشد، اما در عمل برای سفارت خانه‌های کشورهای غربی کارکرد دیگری تعریف شده است، دولت‌های غربی از مامنی که در خاک کشورهای دیگر دارند، برای برنامه‌ریزی، ساماندهی و اجرای طرح‌هایی استفاده می‌کنند که تامین کننده منافعشان باشد. این موضوع محدود به هیچ مرز جغرافیایی نیست، چنان که اخیرا موج شنود و فعالیت‌های جاسوسی سفارت‌های فرانسه و آمریکا در آلمان در روابط این متحدین بین‌المللی خلل جدی وارد کرده است.

انگلیس هم در این میان مستثنی نیست، سال ۲۰۰۶ بود که سنگ عجیبی در خیابان های مسکو کشف شد. گرچه ظاهر این تکه سنگ، عادی به نظر می‌رسید اما در میان این سنگ به طرز ماهرانه‌ای دستگاهی جاسازی شده بود که برای شنود مکالمات و استراق سمع استفاده می‌شد.

ساختمان سفارت انگلیس در مسکو

بررسی ها نشان داد که این دستگاه با سفارت انگلیس مرتبط است و اطلاعات جمع آوری شده از طریق دستگاه داخل سنگ به اعضای سفارت انگلستان در مسکو مخابره می‌شود. "تونی بلر" که در آن زمان نخست وزیر انگلستان بود از اظهار نظر در این باره خودداری کرد و چنین اقدامی را از سوی دولتش رد کرد.

سنگ "جاسوسی" کشف شده توسط سرویس اطلاعاتی روس

اما شش سال بعد در نوامبر ۲۰۱۲، جاناتان پاول، رئیس دفتر تونی بلر در مصاحبه ای به طور ضمنی ماجرای "سنگ جاسوسی" سفارت بریتانیا در مسکو را تایید کرد. وی در مصاحبه خود این ماجرا را اتفاقی خجالت آور خواند و گفت: از گزارشی که مسکو در این باره پخش کرد مشخص است که دولت روسیه مدت‌ها از این قضیه خبر داشت ولی افشای آن را برای بهره‌برداری سیاسی به زمان دیگری موکول کرد.

این سنگ که لابلای شمشادهای خیابان جاسازی شده بود به یک ارسال کننده مجهز بو.د و زمانی که فرد با دستگاه دریافت کننده در اطرف سنگ راه می رفت، اطلاعات جمع آوری شده را منتقل میَ‌کرده است. جاسوسان بریتانیایی که در غالب دیپلمات در مسکو حضور داشتند، در اطراف سنگ راه می رفتند و دستگاه های خود را روشن می کردند تا اطلاعات جمع آوری شده را از  دستگاه داخل سنگ دریافت کنند.

تصاویری از دوربین مخفی سرویس‌های اطلاعاتی روسیه از کارکنان سفارت انگلستان در کنار سنگ جاسوسی

این اقدام در حالی روی داد که پس از پایان یافتن جنگ سرد، روسیه و بریتانیا طی توافق‌نامه‌ای متعهد شدند جاسوسی از یکدیگر را متوقف کنند. از این رو دولت وقت روسیه، انگلستان را به نقض تعهدات خود متهم کرد.

پس از این افشاگری بود که نظارت دولت روسیه بر سفارت انگلستان به طور فزاینده‌ای افزایش یافت، به حدی که "تونی برنتون"، سفیر انگلستان در روسیه حین پایان ماموریت خود از نظارت شدید دستگاه های اطلاعاتی این کشور بر سفارت خبر داد و گفت: کار کردن در مسکو یعنی این که بدانید به دقت شنود می شوید. همه اعضای سفارت این فشار و نظارت را حس می کنند.